تاریخچه و جغرافیای آبشار نیاگارا کانادا - مجری سفرهای گردشگری

به گزارش مجری سفرهای گردشگری: داده های زمین شناسی آبشار نیاگارا

تحقیقات زمین شناسی نشان می‌دهد که آبشار نیاگارا بر اثر تغیر و تحولات زمین و صخره ها در عصر یخبندان که حدود 10000 سال قبل اتفاق افتاده، ایجاد شده است. اگر آبشار نیاگارا را از بالا و به صورت عمود (مانند نقشه های ماهواره ای) نگاه کنید کانادا در سمت غرب و آمریکا در سمت شمال شرقی آن قرار می گیرد. عقیده بر این است که در عصر یخبندان با ذوب شدن یخ ها در مناطق بالادست و مرتفع تر آبشار نیاگارا، آب های آن به سوی آبشار نیاگارا که مکانی شبیه به دره داشت سرازیر شد و سبب ساییده شدن سنگ ها و فرسایش خاک شد.

اغلب سنگ ها در این ناحیه سنگ آهک میباشند و یا لااقل امروزه آن چه از صخره های نیاگارا باقی مانده، سنگ های آهکی است که البته باید در نظر داشته باشیم که فسیل های زیادی هم در بین این صخره ها یافت شده اند.

موقعیت زمین شناسی در شکل گیری آبشار نیاگارا نقش بسیار زیادی داشته و دارد؛ این موضوع را وقتی می توانید بهتر درک کنید که بدانید حدود 10900 سال پیش نیاگارای امروزی منطقه ای مابین کوئین استون (Queenston) در انتاریو و لوئی استون (Lewiston) در نیویورک قرار داشت، که به مرور زمان فرسایش خاک باعث شد تا حدودا این منطقه 10 کیلومتر به سمت جنوب عقب نشینی نماید. آبشار نعل اسب نیاگارا هم نام خود را مدیون شکل زمین شناسی و ظاهری خود است که فرسایش و ساییده شدن سنگ ها به هم آن را شبیه به حرف V انگلیسی و به عبارتی دیگر نعل اسب در آورده است.

علت نام گذاری نیاگارا

تئوری های مختلفی در رابطه با علت و تاریخچه نام گذاری این آبشار وجود دارد؛ یک نظریه می‌گوید که این نام برگرفته از کلمه (Niagagarega) در زمان محلی بوده که به مرور زمان به کلمه نیاگارا اختصار یافته است.

نظریه دیگری حاصل از برگرفتن نام (Ongniaahra) به معنای برش صخره ای زمین می باشد که این نام گذاری به سده 17 میلادی باز می گردد و بر اساس نظریه محقق خانم کر (Mrs. Kerr) نام نیاگارا اسمی مرموز و آمیخته با سحر است و به معنی گردن باریک و بلند می باشد و در حقیقت نیاگارا را به گردن باریک زمین تشبیه کرده است. کاوشگر دیگری به نام جورج ریپی استوارت اعتقاد دارد که این نام از شهر کوچکی به نام اونگنیاهرا گرفته شده است که معنی آن جایی است که زمین به دو نیم تقسیم می گردد.

مشخصات سه آبشار نیاگارا

طول دهانه آبشار آمریکایی و تور عروس برابر با 32/308 متر و ارتفاع آن ها 53/6 متر است. البته به خاطر صخره هایی که در پایین آبشار قرار گرفته اند، ارتفاع واقعی این دو آبشار 3/21 متر است. حجم آبی که از این دو آبشار فرومی ریزد، 567,811 لیتر در هر ثانیه تخمین زده می گردد.

حجم واقعی آب به خاطر دو نیروگاه برق - آبی همواره در حال تغییر است. این دو نیروگاه، آب را به درون مخزن های خود راهنمایی می نمایند. مصرف آب این نیروگاه ها تاثیر زیادی بر حجم آب آبشارها دارد. میزان آبی که به درون مخزن ها مکیده می گردد به دو عامل بستگی دارد: یکی چه وقت از روز و دیگری چه موقع از سال باشد.

جریان آب در روزهای اوج فصل جهانگردی یعنی ماه ژوئن، جولای و آگوست به بیشترین میزان خود می رسد. در مواقع اضطراری جریان آب با افزایش میزان مصرفی نیروگاه های برق کاهش پیدا می نماید. آبشار تور عروس (Bridal Veil Falls) به خاطر شکل ظاهری خود به این نام شناخته می گردد. این آبشار در کنار آبشار آمریکایی (American Falls) قرار گرفته است و این دو به وسیله تکه زمینی به نام جزیره لونا (Luna Island) از یکدیگر جدا شده اند.

بعلاوه طول دهانه آبشار نعل اسبی (Horseshoe) برابر با 792/4 متر و ارتفاع آن 50/9 متر است. حجم آبی که از این آبشار فرومی ریزد، برابر با 2,271,247 لیتر در هر ثانیه برآورد می گردد.

تاریخچه و شکل‌گیری آبشار نیاگارا

حدود 18,000 سال پیش جنوب استان انتاریو (Ontario) کانادا با ورقه های یخ غول آسا که 2 الی 3 کیلومتر ضخامت داشتند پوشیده شده بود، که به مرور زمان به دلیل فعل و انفعالات زمین شناسی یخ ها به سمت جنوب حرکت نمودند و کم کم آب شدند. این موضوع سبب به وجود آمدن 5 انشعاب در منطقه و دریاچه اری ( Erie) و جاری شدن رودخانه نیاگارا و دریاچه انتاریو (Ontario) شد.

یک پنجم آب هایی که در جهان به صورت تازه و از آب شدن یخ تولید می شود در نهایت در آبشار نیاگارا جاری می شوند؛ در سال 1848 میلادی تمامی آب های آبشار نیاگارا به علت سرمای شدید یخ زدند و حدود 30 الی 40 روز تمامی توربین های این آبشار از کار افتاد و بسیاری از کارخانه ها تعطیل شدند، البته مسئولین آبشار منطقه سعی کرده بودند از حجم آب آبشار هم بکاهند تا روند فرسایش آبشار هم کند شود.

پس از جنگ جهانی اول به آبشار نیاگارا به عنوان قطب گردشگری بیش از پیش توجه شد و همه ساله بر تعداد توریست هایی که به منظور دیدن این آبشار به آمریکا می رفتند افزوده شد، اما متاسفانه در قرن بیستم به دلیل ساخت توربین های زیاد و تجمع زیاد گردشگران این آبشار در حال از دست دادن شکل و ظاهر طبیعی خود است و نیروگاه های برق زیبایی های طبیعی این منطقه را تهدید می کنند.

البته تلاش هایی هم برای حفظ این منطقه صورت گرفته است؛ برای مثال در سال 1969 میلادی مقدار زیادی از جریان آب را به سمت کانادا منحرف کردند تا حجم زیاد آب کمتر به شکل ظاهری آبشار صدمه وارد کند و یا در سال 1980 میلادی مهندسان ارتش آمریکا سد های دیگری را برای انحراف آب و کم کردن حجم آب این منطقه ساختند.

تاریخچه مختصر رودخانه نیاگارا و تنداب

تمامی حوضه دریاچه های بزرگ یا گرِیت لیکس (Great Lakes) و رودخانه نیاگارا، میراثی به جا مانده از آخرین عصر یخبندان هستند. 18,000 سال پیش، انتاریوی جنوبی با ورقه ای یخی به ضخامت 2 یا 3 کیلومتر پوشیده شده بود. با پیشروی پهنه های یخی به سوی جنوب، حوضه دریاچه ها گریت لیکس به وجود آمد.

کمی بعد، هنگامی که این ورقه های یخی برای آخرین بار رو به شمال آب می شدند، درون این حوضه ها را از یخاب پر کردند. آبی که ما مصرف می کنیم، آب فسیل یا همان آب های ذوب شده است. هرساله تنها یک درصد از این آب ها، تجدیدپذیر است و به جامانده آن ها به وسیله توده های یخی تامین می گردد.

در حدود 12,500 سال پیش، رفته رفته یخبندان شبه جزیره نیاگارا از میان رفت. زمانی که یخ رو به شمال ذوب می شد، یخاب های حاصل از آب شدن یخ از دریاچه ایری (Lake Erie)، رودخانه نیاگارا و بعلاوه دریاچه انتاریو به رودخانه سنت لارنس و ازآنجا به دریا سرازیر شدند.

در ابتدا پنج آبریز از دریاچه ایری تا دریاچه انتاریو وجود داشت اما سرانجام این پنج آبریز به یک آبریز یعنی آبشار نیاگارا کاهش یافت. از این زمان آبشار آغاز به فرسودن مداوم سنگ بستر خود کرد؛ درنهایت فرآیند فرسایش در حدود 10,500 سال پیش به خاطر اثرات متقابل زمین شناسی همچون پسروی ها و پیشروی های متوالی یخ و بازگشت زمین متوقف شد.

یخاب های دوران یخبندان بار دیگر، با گذشتن از کنار انتاریوی جنوبی به سوی انتاریوی شمالی تغییر راستا دادند. وسعت دریاچه ایری در 5,000 سال بعدی به نصف میزان کنونی خود رسید، جریان آب رودخانه نیاگارا به 10 درصد جریان امروزی خود کاهش پیدا کرد و آبشار کم آب ناحیه نیاگارا گلن (Niagara Glen) کاملاً از جریان باز ایستاد.

اما 5,500 سال پیش، یخاب ها دوباره از میان انتاریوی جنوبی گذشتند و با نیروی شدید خود، رودخانه و آبشار را احیا کردند. پس ازآن آبشار به یک گرداب برخورد کرد. این برخورد درواقع یک لحظه زمین شناسی کوتاه مدت اما شدید بود که هفته ها یا شاید فقط چند روز طول کشید.

در این لحظه آبشار رودخانه جوان نیاگارا با بستر یک رودخانه قدیمی تلاقی کرد که در طول آخرین عصر یخبندان برای مدت ها مسدود شده بود. جریان آب آبشار به این دره مدفون تغییر راستا داد و تمام بقایا و توده های یخ را از میان برداشت و بستر رودخانه قدیمی را شست.

احتمالاً جریان آب در آن موقع نه به شکل یک آبشار، بلکه بیشتر شبیه یک تنداب خروشان و بزرگ بوده است. بعد از سرانجام این فرایند آنچه برجای ماند، چرخشی 90 درجه ای در رودخانه بود که امروزه به نام گرداب (Whirlpool) و تنداب (Whirlpool Rapids) می شناسیم. این تنداب بزرگ ترین سلسله موج های ایستاده آمریکای شمالی محسوب می گردد.

پس ازآن، آبشار در اطراف ناحیه پل ویرپول رپیدز (Whirlpool Rapids) در بالای رودخانه مجدداً سرازیر شد و به شکافتن صخره های سخت برای یافتن راستا خود ادامه داد تا به مکان امروزی خود در میان دو شهر انتاریو و نیویورک رسید.

رودخانه پرتلاطم نیاگارا از فراز صخره ای از جنس سنگ دولومیت و سنگ رس سرازیر می گردد. یک پنجم آب های شیرین جهان در چهار دریاچه بزرگ میشیگان، هورون (Huron)، سوپریور (Superior) و ایری قرار گرفته است که به رودخانه نیاگارا سرازیر شده و سرانجام از آبشار نیاگارا فرو می ریزد.

باگذشت سال ها، فرایند فرسایش پنج دره متمایز را به نام های دره لویستون برِینج (Lewiston Brange)، دره باریک اولد نارو (Old Narrow)، تنگه های بالایی و پایینی گریت (Great) و تنگه ویرپول نارو (Whirlpool Narrow) را ایجاد نموده است.

نیاگارا رودخانه ای نسبتاً جوان است و تنها 12,000 سال عمر دارد. این طول عمر در مقیاس زمانی زمین شناسی برابر با یک میلیونیم ثانیه است. آب در کف آبشار با گذشتن از راستای 24 کیلومتری از میان گردنه ها و دره ها سفر می نماید تا به انتاریو، پنجمین دریاچه گریت لیکس، برسد.

زمین میان دریاچه ها شیب تندی دارد. این شیب تند، پرتگاهی باشکوه و دیدنیی را به ارتفاع یک ساختمان 20 طبقه پدید آورده که به پرتگاه نیاگارا معروفیت یافته است. پرتگاه نیاگارا طی فرایند فرسایش پدید آمده و از آبشار نیاگارا کهن سال تر است. این پرتگاه دو میلیون سال پیش در زیر لایه ای از یخ مدفون شده بود.

هم زمان با آخرین عصر یخبندان، یخاب ها بر روی زمین فشرده شدند و لایه های رسوبی را از خود بر جای گذاشتند. فرایند آهسته فرسایش یخ و آب، سطح پرتگاه را فرسود و به شکل کنونی خود درآورد.

نزدیک به 500 سال پیش رودخانه نیاگارا به مانعی برخورد که آن را به دو آبراه تقسیم کرد. درنتیجه این برخورد جزیره گوت یا بز (Goat) به وجود آمد. نام این جزیره از گله بزهای جان استدمن گرفته شده است. این گله در زمستان سال 1780 براثر سرما تلف شد. جزیره گوت درواقع مواد رسوبی یک دریاچه ناپدیدشده به نام توناواندا (Tonawanda) است.

در بخش شرقی جزیره، آبشار آمریکایی و در بخش غربی، جایی که رودخانه زاویه 90 درجه پیدا می نماید، آبشار نعل اسبی به وجود آمد. جریان آب در بخش آمریکایی آبشار به خاطر وجود جزیره گوت از شدت کمتری برخوردار است درحالی که در آبشار نعل اسبی هیچ مانعی برای منحرف کردن جریان آب وجود ندارد. بعلاوه ناگفته نماند که یک آبشار باریک تر هم در اینجا به چشم می خورد.

در طول سالیان این آبشار به نام های متفاوتی همچون آبشار لونا و آبشار آیریس خوانده شده است، اما امروزه به آن آبشار تور عروس می گویند. انسان ها در ادوار گذشته و حتی مهندسین مدرن قادر نبوده اند جریان آب این رودخانه را به طور کامل کنترل نمایند. امروزه بخش زیادی از آب موجود به وسیله کانال ها و لوله های زیرزمینی به نیروگاه های برق راهنمایی می شوند.

آیا آبشار نیاگارا در زمستان یخ می زند؟

حجم بزرگ این آب هرگز از جریان باز نمی ایستد. وجود مه و آب در حال ریزش، اشکال یخی را در سواحل رودخانه و کناره های آبشار پدید می آورند. این توده های یخی می توانند به ضخامت 15 متر برسند. چنانچه زمستان به میزان کافی سرد باشد، یخ به طور کامل در سرتاسر رودخانه گسترده می گردد و سطحی را به وجود می آورد که به پل یخی مشهور است.

بازدیدنمایندگان تا سال 1912 می توانستند بر روی پل یخی قدم بزنند و آبشار را از پایین دیدن نمایند! روزنامه محلی در بیست و چهارم فوریه سال 1888 گزارش داده است که حداقل 20 هزار نفر در آن دوران مشغول دیدن و سورتمه سواری بر روی پل یخی بودند و آبشار مملو از حضور عکاسان و حس کنجکاوی مردم بود؛ اما در چهارم فوریه سال 1912 پل یخی شکست و سه جهانگرد ناپدید شدند.

هرساله کوه های یخی کوچکی از دریاچه ایری به رودخانه نیاگارا سرازیر می شوند. در سال های اخیر این جریان با نصب سد یخی (ice-boom) در دریاچه ایری به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافته است. سدیخی، زنجیره بلند شناوری از جنس استیل و به طول 2/ 3 کیلومتر است که از شهر بوفالو در استان نیویورک تا شهر فورت ایری در انتاریو و در عرض رودخانه نیاگارا قرار می گیرد. این زنجیره در طول ماه دسامبر نصب و در ماه مارس یا آوریل برداشته می گردد.

شرکت دولتی نیویورک پاور آتوریتی (New York State Power Authority) مسئول حفظ و نگهداری از این پروژه است. سد یخی از بند آمدن رودخانه و از همه مهم تر مصرف آب نیروگاه های برق به وسیله توده های یخ جلوگیری می نماید.

بااین حال در بیست و نهم مارس 1848، جریان آب هر دو آبشار به خاطر انباشته شدن یخ در بالای رودخانه برای چندین ساعت متوقف شد. آبشارها در حقیقت منجمد نشدند، این جریان آب بود که بند آمد، به طوری که مردم می توانستند در رودخانه قدم بزنند و اشیایی که در آن افتاده بود را جمع آوری نمایند.