سفرنامه اسکندریه: نگین مدیترانه ای مصر
هوا گرم و مرطوب است، بوی شور دریا با عطر تاریخ در هم آمیخته و من را به استقبال خود می‌خواند. قدم به شهر اسکندریه می‌گذارم، شهری که نامش با اسطوره و افسانه گره خورده است. اسکندریه، نگین درخشان ساحل مدیترانه، شهری با تاریخ غنی، فرهنگ چندگانه و جاذبه‌های توریستی متنوع، مقصدی جذاب برای هر جهانگردی است. در این سفر، همسفر من باشید تا رازهای این شهر باستانی را کشف کنیم و در هزارتوی تاریخ و فرهنگ آن گم شویم.
در گذرگاه تاریخ، از اسکندر تا امروز
اسکندریه، نامی که بی‌درنگ یادآور اسکندر مقدونی، فاتح بزرگ تاریخ باستان است. در سال 331 قبل از میلاد مسیح، اسکندر در این نقطه از سرزمین مصر، شهری را بنا نهاد که قرار بود مرکز جهان باشد. او رویای شهری را در سر داشت که نه تنها یک بندر تجاری پررونق، بلکه قطب علمی و فرهنگی جهان نیز باشد. اما تقدیر بر آن نبود که اسکندر شکوه شهر خود را به چشم ببیند. او پیش از آنکه اسکندریه به اوج عظمت برسد، در بابل چشم از جهان فروبست و آرامگاه ابدی‌اش نیز تا به امروز رازی سر به مهر باقی مانده است.
با مرگ اسکندر، مصر به بطلمیوس اول، یکی از سرداران او رسید و سلسله بطالسه بر اسکندریه حکم‌رانی کردند. در دوران حکومت آن‌ها، اسکندریه به سرعت رشد کرد و به یکی از بزرگ‌ترین و ثروتمندترین شهرهای جهان باستان تبدیل شد. کتابخانه باستانی اسکندریه، فانوس دریایی فاروس و معبد سرپیوم تنها گوشه‌ای از شکوه و عظمت این دوران بودند. اسکندریه در این زمان، نه تنها مرکز تجارت و سیاست، بلکه قلب تپنده دانش و فرهنگ جهان نیز به شمار می‌رفت. دانشمندان، فلاسفه، هنرمندان و ادیبان از سراسر دنیا به این شهر سرازیر می‌شدند تا در کتابخانه بی‌نظیر آن به تحقیق و مطالعه بپردازند و در محافل علمی و فرهنگی آن شرکت کنند.
در قرن اول پیش از میلاد، اسکندریه به تصرف امپراتوری روم درآمد. دوران روم نیز برای اسکندریه دوران شکوفایی و رونق بود، اگرچه دیگر مرکز امپراتوری نبود، اما همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای روم به شمار می‌رفت. بناهای باشکوه رومی، آمفی‌تئاترها و حمام‌های عمومی در این دوره در شهر ساخته شدند که هنوز هم آثار آن‌ها در جای جای اسکندریه قابل مشاهده است.
با ظهور اسلام و فتح مصر توسط مسلمانان در قرن هفتم میلادی، اسکندریه تحت حاکمیت خلفای اسلامی قرار گرفت. در این دوره، اگرچه مرکزیت سیاسی و فرهنگی به شهرهای دیگر منتقل شد، اما اسکندریه همچنان به عنوان یک بندر مهم تجاری و یک شهر پرجمعیت به حیات خود ادامه داد.
در طول قرون متمادی، اسکندریه شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری بود. از جنگ‌ها و زلزله‌ها گرفته تا رکودهای اقتصادی و تغییرات سیاسی، این شهر همواره با چالش‌های گوناگونی روبرو بوده است. اما با وجود همه این مشکلات، اسکندریه همواره توانسته است هویت و اصالت خود را حفظ کند و به عنوان یک شهر منحصربه‌فرد در تاریخ و فرهنگ جهان بدرخشد.
امروز، اسکندریه یک شهر مدرن و پرجنب و جوش است که با جمعیتی حدود پنج میلیون نفر، دومین شهر بزرگ مصر محسوب می‌شود. این شهر همچنان یک بندر مهم تجاری و صنعتی است و نقش بسزایی در اقتصاد مصر ایفا می‌کند. اما در کنار این مدرنیته و پویایی، اسکندریه هنوز هم رگه‌هایی از تاریخ و فرهنگ غنی خود را حفظ کرده است. بناهای تاریخی، موزه‌ها، کتابخانه‌ها و بازارهای سنتی، همگی یادآور گذشته پر افتخار این شهر هستند و آن را به مقصدی جذاب برای گردشگران از سراسر جهان تبدیل کرده‌اند.
کتابخانه‌های اسکندریه، از دیروز تا امروز، چراغ راه دانش
نام اسکندریه همواره با کتابخانه‌هایش گره خورده است. کتابخانه باستانی اسکندریه، بی‌شک یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و فرهنگی جهان باستان بود. گنجینه‌ای از دانش و حکمت که هزاران نسخه خطی ارزشمند را در خود جای داده بود و دانشمندان و محققان برجسته‌ای را از سراسر دنیا به سوی خود جذب می‌کرد.
تصور کنید، قفسه‌هایی مملو از طومارهای پاپیروس، نسخه‌های خطی به زبان‌های گوناگون، از یونانی و مصری گرفته تا فارسی و هندی. در راهروهای این کتابخانه، دانشمندان و فلاسفه به بحث و تبادل نظر می‌پردازند، دانشجویان به دنبال دانش و معرفت می‌گردند و مترجمان آثار ارزشمند را از زبان‌های مختلف به یکدیگر ترجمه می‌کنند. کتابخانه اسکندریه، نه فقط یک مرکز نگهداری کتاب، بلکه یک دانشگاه بزرگ و یک مرکز پژوهشی پیشرفته بود که نقش بی‌بدیلی در پیشرفت علم و فرهنگ در جهان باستان ایفا کرد.
متاسفانه، کتابخانه باستانی اسکندریه در طول تاریخ دچار سرنوشت تلخی شد. روایات گوناگونی درباره چگونگی نابودی آن وجود دارد، اما آنچه مسلم است، این گنجینه ارزشمند دانش بشری برای همیشه از بین رفت و تنها یاد و خاطره‌ای از عظمت آن در تاریخ باقی ماند.
اما روح کتابخانه اسکندریه هرگز نمرد. در سال 2002، پس از قرن‌ها فراموشی، کتابخانه مدرن اسکندریه دوباره متولد شد. این کتابخانه باشکوه که با معماری مدرن و چشم‌نواز خود، در ساحل مدیترانه قد علم کرده است، یاد و خاطره کتابخانه باستانی را زنده نگه می‌دارد و به عنوان یک مرکز علمی و فرهنگی مهم در قرن بیست و یکم به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
کتابخانه مدرن اسکندریه، نه تنها یک کتابخانه بزرگ با میلیون‌ها جلد کتاب، بلکه یک مجموعه فرهنگی جامع است که شامل موزه‌ها، گالری‌های هنری، سالن‌های همایش، مراکز پژوهشی و حتی یک آسمان‌نما نیز می‌شود. این کتابخانه، میزبان رویدادهای فرهنگی و علمی گوناگونی است و به عنوان یک پل ارتباطی میان فرهنگ‌ها و تمدن‌ها عمل می‌کند.
بازدید از کتابخانه مدرن اسکندریه، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی است. قدم زدن در راهروهای وسیع آن، تماشای معماری بی‌نظیر و چشم‌انداز زیبای مدیترانه، و احساس حضور در قلب دانش و فرهنگ، هر بازدیدکننده‌ای را مجذوب خود می‌کند. کتابخانه مدرن اسکندریه، نه فقط یک جاذبه توریستی، بلکه نمادی از امید، بازسازی و احیای میراث فرهنگی بشری است.
رد پای رومی‌ها، آمفی‌تئاتر و میراث معماری
حضور رومی‌ها در اسکندریه، فصلی دیگر از تاریخ پر فراز و نشیب این شهر را رقم زده است. پس از فتح مصر توسط روم، اسکندریه به یکی از مهم‌ترین شهرهای امپراتوری روم تبدیل شد و فرهنگ و معماری رومی تاثیر عمیقی بر این شهر گذاشت.
آمفی‌تئاتر رومی اسکندریه، یکی از معدود آثار باقی‌مانده از دوران رومی در مصر است که به خوبی از گذر زمان جان سالم به در برده است. این بنای تاریخی که به قرن دوم میلادی باز می‌گردد، نشان‌دهنده شکوه و عظمت معماری رومی در مصر است.
آمفی‌تئاتر رومی، یک سالن تئاتر روباز با گنجایش حدود 800 تماشاگر است. در این آمفی‌تئاتر، نمایش‌های تئاتر، مسابقات گلادیاتوری و دیگر رویدادهای عمومی برگزار می‌شد. امروزه، بازدیدکنندگان می‌توانند در میان سکوهای سنگی این آمفی‌تئاتر قدم بزنند و تصور کنند که روزگاری، اینجا محل برگزاری چه رویدادهای هیجان‌انگیزی بوده است.
علاوه بر آمفی‌تئاتر، آثار دیگری از دوران رومی در اسکندریه باقی مانده است، از جمله حمام‌های عمومی، ستون‌های سنگی، و بقایای معابد رومی. این آثار، اگرچه به اندازه آمفی‌تئاتر سالم نمانده‌اند، اما همچنان یادآور حضور قدرتمند روم در این شهر هستند و به غنای تاریخی و فرهنگی اسکندریه می‌افزایند.
گشت و گذار در میان آثار رومی اسکندریه، مانند سفر در زمان است. در این لحظات، می‌توان تصور کرد که روزگاری، سربازان رومی در خیابان‌های این شهر قدم می‌زدند، تاجران رومی در بازارهای آن داد و ستد می‌کردند و شهروندان رومی در آمفی‌تئاتر به تماشای نمایش‌ها می‌نشستند. میراث رومی اسکندریه، بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت این شهر است و آن را به یک موزه روباز از تاریخ و فرهنگ تبدیل کرده است.
گشت و گذار در جاذبه‌های توریستی، از قلعه قایتبای تا ستون پمپی
اسکندریه، شهری پر از جاذبه‌های توریستی است که هر سلیقه‌ای را راضی می‌کند. از بناهای تاریخی و موزه‌ها گرفته تا سواحل زیبا و بازارهای پر جنب و جوش، در اسکندریه همواره چیز جدیدی برای دیدن و تجربه کردن وجود دارد.
قلعه قایتبای: یکی از شاخص‌ترین جاذبه‌های توریستی اسکندریه، قلعه قایتبای است که بر روی جزیره‌ای در ورودی بندر شرقی شهر واقع شده است. این قلعه باشکوه که در قرن پانزدهم میلادی توسط سلطان مملوک، سیف‌الدین قیط‌بای ساخته شده است، در واقع بر روی ویرانه‌های فانوس دریایی فاروس، یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان بنا شده است.
قلعه قایتبای، یک بنای دفاعی مستحکم با دیوارهای بلند و برج‌های متعدد است. بازدیدکنندگان می‌توانند در داخل قلعه قدم بزنند، از برج‌های آن بالا بروند و از چشم‌انداز بی‌نظیر مدیترانه لذت ببرند. در داخل قلعه، موزه‌ای نیز وجود دارد که به تاریخ قلعه و فانوس دریایی فاروس اختصاص یافته است.
ستون پمپی: در قلب اسکندریه، ستونی عظیم و با شکوه به نام ستون پمپی قد علم کرده است. این ستون گرانیتی که بیش از 25 متر ارتفاع دارد، در واقع به افتخار امپراتور روم، دیوکلتیانوس در قرن سوم میلادی ساخته شده است. نام پمپی به اشتباه به این ستون داده شده است، چرا که در قرون وسطی تصور می‌شد که این ستون به یاد پمپیوس کبیر، یکی از ژنرال‌های مشهور رومی بنا شده است.
ستون پمپی، تنها بازمانده معبد سرپیوم، یکی از مهم‌ترین معابد دوران هلنیستی در اسکندریه است. در اطراف ستون، بقایای دیگر معبد و همچنین مجسمه‌های ابوالهول به چشم می‌خورد که همگی یادآور عظمت و شکوه این معبد باستانی هستند.
کتابخانه جدید اسکندریه: همانطور که پیشتر اشاره شد، کتابخانه جدید اسکندریه، یکی از مدرن‌ترین و زیباترین کتابخانه‌های جهان است که خود به تنهایی یک جاذبه توریستی محسوب می‌شود. معماری منحصر به فرد، مجموعه‌های غنی کتاب، موزه‌ها، گالری‌های هنری و چشم‌انداز زیبای مدیترانه، همگی باعث شده‌اند که کتابخانه جدید اسکندریه به یکی از پربازدیدترین مکان‌های شهر تبدیل شود.
ابلیسک‌ها: اگرچه ابلیسک معروف اسکندریه به طور مشخص در متن اولیه نام برده نشده است، اما ابلیسک‌ها به عنوان نمادهای مصر باستان، در اسکندریه نیز حضور دارند. ابلیسک‌ها، ستون‌های سنگی بلند و باریکی هستند که در نوک آن‌ها به شکل هرمی ختم می‌شود. این ستون‌ها در دوران باستان، به عنوان نمادهای قدرت و پایداری فراعنه مصر ساخته می‌شدند و معمولا در مقابل معابد و بناهای مهم قرار می‌گرفتند. اگرچه بسیاری از ابلیسک‌های مصر به کشورهای دیگر منتقل شده‌اند، اما هنوز هم می‌توان تعدادی از آن‌ها را در اسکندریه مشاهده کرد که یادآور تاریخ کهن و تمدن باستانی این سرزمین هستند.
علاوه بر این جاذبه‌های اصلی، اسکندریه دارای موزه‌های متعددی نیز هست که علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ می‌توانند از آن‌ها بازدید کنند. موزه ملی اسکندریه، موزه جواهرات سلطنتی، موزه هنرهای زیبا و موزه آکواریوم اسکندریه، تنها تعدادی از موزه‌های ارزشمند این شهر هستند.
فرهنگ اسکندریه، تلفیقی از شرق و غرب
فرهنگ اسکندریه، مانند خود شهر، یک پدیده چندلایه و متنوع است که از تلفیق فرهنگ‌های گوناگون شکل گرفته است. موقعیت جغرافیایی اسکندریه در ساحل مدیترانه، از دیرباز این شهر را به یک پل ارتباطی میان شرق و غرب تبدیل کرده است. فرهنگ مصری، یونانی، رومی، عربی و اروپایی، همگی در شکل‌گیری هویت فرهنگی اسکندریه نقش داشته‌اند.
در اسکندریه، می‌توان شاهد همزیستی مسالمت‌آمیز فرهنگ‌ها و سنت‌های گوناگون بود. مساجد و کلیساها در کنار هم قرار گرفته‌اند، بازارهای سنتی با مراکز خرید مدرن همسایه‌اند و مردمانی با زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.
زبان عربی، زبان رسمی اسکندریه است، اما زبان‌های دیگری مانند انگلیسی، فرانسوی و یونانی نیز در این شهر رواج دارند. غذاهای اسکندریه نیز بازتابی از تنوع فرهنگی این شهر هستند. غذاهای دریایی، خوراک‌های مدیترانه‌ای و غذاهای سنتی مصری، همگی در سفره‌های مردم اسکندریه جای دارند.
مردم اسکندریه، به مهمان‌نوازی و خونگرمی مشهور هستند. آن‌ها با روی گشاده از گردشگران استقبال می‌کنند و آماده‌اند تا تجربیات و فرهنگ خود را با آن‌ها به اشتراک بگذارند. قدم زدن در خیابان‌های اسکندریه، تعامل با مردم محلی و تجربه زندگی روزمره آن‌ها، بهترین راه برای شناخت فرهنگ واقعی این شهر است.
هنر و ادبیات نیز همواره در اسکندریه جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند. شاعران، نویسندگان، هنرمندان و موسیقیدانان بسیاری از اسکندریه برخاسته‌اند که آثارشان در سطح جهانی شناخته شده است. امروزه نیز، اسکندریه یک مرکز فعال فرهنگی است که میزبان جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و رویدادهای هنری گوناگونی است.
حال و هوای اسکندریه، تجربه‌ای منحصر به فرد
اسکندریه، فقط یک شهر تاریخی و توریستی نیست، بلکه یک تجربه است. تجربه‌ای از قدم زدن در خیابان‌های پر هیاهو، شنیدن صدای امواج دریا، تنفس هوای شور، بوی قهوه عربی، طعم غذاهای دریایی، تماشای غروب آفتاب بر فراز مدیترانه و غرق شدن در حال و هوای خاص این شهر.
اسکندریه، شهری است که حس زندگی در آن جریان دارد. مردم در خیابان‌ها رفت و آمد می‌کنند، مغازه‌ها باز هستند، کافه‌ها پر از مشتری‌اند و صدای خنده و صحبت مردم در همه جا به گوش می‌رسد. اسکندریه، شهری است که هرگز نمی‌خوابد، شهری که همیشه زنده و پویا است.
شب‌های اسکندریه نیز زیبایی خاص خود را دارند. چراغ‌های رنگارنگ شهر روشن می‌شوند، نور ماه بر سطح دریا می‌تابد و نسیم خنک ساحلی فضا را معطر می‌کند. قدم زدن در کورنیش اسکندریه در شب، تجربه‌ای رمانتیک و لذت‌بخش است.
اسکندریه، شهری است که باید آن را با تمام وجود حس کرد. باید در کوچه پس کوچه‌های آن گم شد، در بازارهای آن چرخید، در کافه‌های آن قهوه نوشید و با مردم آن هم‌صحبت شد. اسکندریه، شهری است که خاطراتش تا سال‌ها در ذهن باقی می‌ماند و اشتیاق بازگشت به آن را همواره در دل زنده نگه می‌دارد.
اسکندریه، سفری به اعماق تاریخ و فرهنگ
سفر من به اسکندریه به پایان می‌رسد، اما خاطرات این شهر زیبا برای همیشه در ذهنم باقی خواهد ماند. اسکندریه، شهری است که فراتر از انتظار من بود. شهری با تاریخی غنی‌تر، فرهنگی متنوع‌تر و جاذبه‌های دیدنی جذاب‌تر از آنچه تصور می‌کردم.
اسکندریه، سفری بود به اعماق تاریخ و فرهنگ. سفری به شهر اسکندر مقدونی، کتابخانه باستانی، آمفی‌تئاتر رومی و قلعه قایتبای. سفری به شهر دریا، ساحل، غذاهای دریایی و مردم خونگرم. سفری به شهر خاطرات، احساسات و تجربه‌های فراموش‌نشدنی.
اگر شما هم به دنبال یک مقصد سفر منحصربه‌فرد هستید که هم تاریخ داشته باشد، هم فرهنگ، هم جاذبه‌های توریستی و هم حال و هوای خاص، اسکندریه را در فهرست مقاصد بعدی خود قرار دهید. مطمئن باشید که از سفر به این شهر پشیمان نخواهید شد و خاطرات خوشی از آن با خود به خانه خواهید برد. اسکندریه، نگین مدیترانه، منتظر شماست.
